Handige oefentips en informatie over het brein

We weten steeds meer over hoe ons brein werkt. Die kennis kun je gebruiken bij het leren en instuderen van muziek. Vroeger werd gedacht dat na je 18e je hersenen zich nauwelijks meer ontwikkelen. Inmiddels weten we beter. Je hersenen kunnen zich je hele leven vernieuwen, waardoor je tot op hoge leeftijd kunt blijven leren.

Nieuwe verbindingen
Er worden nieuwe verbindingen aangelegd en er komen zelfs hersencellen bij indien nodig. Je hersenen veranderen iedere dag en je hersenen werken efficiënt. In ons dagelijks leven moeten we veel gecombineerde handelingen doen. Weet je nog dat je moest leren schakelen bij het autorijden? Dat vraagt veel oefening, maar als je het eenmaal kan, heb je het helemaal geautomatiseerd en hoef je er niet meer bij na te denken.

Als je handelingen doet die voor jou nieuw zijn, zijn er op dat moment meerdere delen van je hersenen actief. Naarmate je deze handelingen herhaalt, wordt het actieve deel in je hersenen steeds kleiner. Door de herhaling hebben je hersenen nieuwe verbindingen gelegd. Daardoor is er steeds een kleiner gebeid van je hersenen nodig om die handeling uit te voeren. Als je muziek maakt, moet je ook meerdere handelingen tegelijk doen. Hoe meer je oefent, des te minder hersenruimte dat in beslag neemt. Als je een goed getrainde muzikant bent, hoeft niet je volledige aandacht naar je spel. Daardoor kun je meer aandacht geven aan het samenspel met de band, je publiek of de beleving van de muziek.

Wat is dan de beste manier om te oefenen?
Als je ene nieuw muziekstuk instudeert, loop je soms steeds in bepaalde maten vast. Bijvoorbeeld omdat daar een moeilijk stukje in zit. Veel muzikanten hebben de neiging om steeds weer van voren af aan te beginnen (en dan hopen dat je op een gegeven moment wel goed door die moeilijke maat heen komt). Dat is niet de handigste manier. Je hersenen leren door herhaling. Dat wat wordt herhaald, krijgt zijn eigen verbindingen. Wat je ziet, is dat je daardoor steeds weer vastloopt in die ene maat. Je studeert dan het vastlopen in en dat is nu precies wat je niet wilt. Pas als je iets verandert aan hóe je speelt, mag je het opnieuw proberen.

Speel het muziekstuk helemaal door. Luister het terug en noteer op welke plekken je problemen hebt, maar speel gewoon door. De plekken waar je problemen had, kun je vervolgens bekijken. Waarom lukt die noot niet? Verander de factor waarvan je denkt dat daar de oorzaak ligt (bijvoorbeeld het ritme of vingerzetting) en probeer het dan pas opnieuw. Als dat goed gaat, oefen je die ‘barrières’ weer in hun context door eerst een paar maten aanloop er voor te spelen.

Neem jezelf op!
Zo kun je veel beter analyseren wat je kunt verbeteren. Daarnaast is er nog iets moois aan opnames. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat luisteren naar een opname van je eigen oefeningen, dezelfde hersengebieden activeert als het daadwerkelijke oefenen zelf. Dat betekent dat je op een veel minder vermoeiende manier kunt oefenen.

Oefen niet wat je al kunt of wat je niet leuk vindt
Als het om muziek leren maken gaat, wat is dan een veelgemaakte fout door muzikanten? Het steeds maar weer oefenen van wat je al kunt. Zonde van je tijd. Het is veel beter om af te vragen wat je wilt leren. Daarmee ga je vervolgens aan de slag.

Oefen niet wat je niet leuk vindt. Je hersenen labelen het dan als iets vervelends. En daarmee wordt muziek maken iets vervelends. Terwijl muziek maken juist ‘een feestje in je hoofd’ moet zijn. Je leert het meest en het snelst als je het leuk vindt wat je doet.

De kracht van herhaling
Doe je iets vaak, dan leggen je hersens dat beter vast. Gaat het goed, herhaal het dan een paar keer. Gaat het fout, stop dan. Bedenk wat er fout gaat en waarom, verander iets, en probeer het dan opnieuw.